Son zamanlarda Türkiye’nin birçok bölgesinde etkili olan zirai don, tarım sektöründe büyük bir tahribata yol açtı. Özellikle 2025 yılının bahar aylarında yaşanan bu don olayları, çiftçilerin umutlarını yıkarken, ülke ekonomisi için de ciddi bir tehdit oluşturdu. Uzmanlar, zararların boyutlarının önümüzdeki günlerde netleşeceğini söylese de, ilk gelen raporlar, tarım alanlarında kayıpların oldukça büyük olduğunu gösteriyor.
Zirai don, aslında tarımda oldukça önemli bir risk unsuru olup, özellikle meyve ağaçlarını ve sebzeleri olumsuz etkileyebiliyor. Don olaylarının etkisi, meyve tomurcuklarının ve çiçeklerinin donarak dökülmesine yol açmakta ve bu da üreticinin ürün kaybı yaşamasına neden olmaktadır. Bu yazıda, zirai donun etkili olduğu illeri, üreticilerin yaşadığı zorlukları ve bu durumun ekonomiye olan etkilerini daha ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.
Malatya: Kayısı Üretiminin Can Sıkıcı Durumu
Malatya, Türkiye’nin kayısı üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Dünya kuru kayısı üretiminin yüzde 85’ini karşılayan bu şehir, bu yıl zirai don nedeniyle büyük bir felakete uğramış durumda. Özellikle 2025 yılı baharının başlarında etkili olan kar yağışı ve soğuk hava, kayısı bahçelerinde ciddi zararlara yol açtı.
Malatya Ticaret Borsası (MTB) Başkanı Ramazan Özcan, yaptığı açıklamada, “Gece saatlerinde başlayan kar yağışının ardından yaşanan zirai don, kayısı bahçelerinde çok büyük bir zarar oluşturdu. Yıllık 500 milyon dolar gelir elde ettiğimiz kayısının tamamını kaybettik.” dedi. Bu durum, Malatya ekonomisi için büyük bir tehdit oluşturuyor. Kayısı üreticileri ve ticaretle uğraşan çiftçiler, devletin bir an önce zarar tespit çalışmalarını yapmasını ve destek sağlamasını bekliyor.
Malatya’nın kayısı üretimindeki kayıplar, sadece yerel üreticileri değil, dünya çapındaki kuru kayısı tedarik zincirini de olumsuz etkileyecek gibi görünüyor.
Karaman: Elma Üreticileri Zorlu Bir Dönemden Geçiyor
Karaman, Türkiye’nin elma üretimi konusunda önemli bir merkezdir. Türkiye’deki elma üretiminin büyük kısmı Karaman’dan sağlanmaktadır. Ancak, bu yılki zirai don olayları Karaman’da da büyük kayıplara yol açtı. Karaman’da sıfırın altına düşen hava sıcaklıkları, milyonlarca elma ağacını dondurdu. Karaman Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Bayram, yaşanan durumu “Sıfırın altında 11 dereceye kadar düşen sıcaklıklar, elma ağaçlarına büyük zarar verdi. Bu yılki ürünün büyük kısmını kaybettik.” şeklinde özetledi.
Elma üreticileri, kayıplarını telafi edebilmek için devlet desteği beklerken, bu durum Karaman’ın ekonomisi üzerinde de ciddi bir baskı yaratmaktadır. Karaman, yılda 500 bin ton elma üretimiyle Türkiye’de ikinci sırada yer alırken, bu kadar büyük bir kayıp, bölge ekonomisini zor durumda bırakmaktadır.
Elazığ ve Çorum: Zirai Don Üzerine Kar Yağışı
Elazığ ve Çorum illeri de zirai don felaketinden nasibini aldı. Elazığ’ın Keban ilçesinde etkili olan kar yağışı ve soğuk hava, kayısı, ceviz ve badem gibi ağaçlarda ciddi zarara yol açtı. Üreticiler, bu yıl mahsulün büyük kısmını kaybettiklerini ve gelecek yıl için umutlarını yitirdiklerini ifade ettiler.
Çorum’da da kar yağışı sonrası hava sıcaklıkları sıfırın altında 9 dereceye kadar düştü. Bu durum, ceviz ağaçlarını ve diğer meyve ağaçlarını etkiledi. Oğuzlar Ceviz Üreticileri Tarımsal Birliği Başkanı Oğuz Hantal, “Meyve ve cevizde bir tane bile kurtulan ağacımız yok. Geçim kaynağı ceviz olan ilçemiz bu sene eksiksiz ziyana uğramıştır.” dedi. Bu tür don felaketlerinin, çiftçilerin geçim kaynağı olan bu ürünlerde büyük randıman kaybına neden olması, yalnızca tarım sektörünü değil, yerel ekonomiyi de olumsuz etkiliyor.
Sakarya: Fındıkta Zirai Don Riski
Sakarya’da ise nisan ayında yaşanan soğuk hava ve kar yağışı, fındık üreticilerini endişelendiriyor. Fındık bahçelerinde çiçek açma dönemi olan bu dönemde yaşanan soğuklar, üreticilerin rekolte kaybı yaşamalarına yol açabilir. Sakarya Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı Ali Şener Bayraktar, “Fındıkta kesinlikle bir tahribat olacak. Tahribatın boyutları, havalar ısındığında netleşecektir.” diyerek, fındık üreticilerinin kayıplarını en aza indirmek için hükümet desteği beklediğini belirtti.
Tunceli: Ulukale Dutunda Zirai Don Etkisi
Tunceli’nin Çemişgezek ilçesinde, coğrafi işaretli Ulukale dutu da zirai don nedeniyle büyük zarar gördü. Tunceli’de çiftçiler, Cuma akşamı başlayıp Cumartesi sabahına kadar süren soğuk hava koşullarının ardından dut bahçelerinde büyük kayıplar yaşadıklarını bildirdiler. Ulukale Dutu Üreticileri Kooperatifi Başkanı Necmettin Duman, donun dut bahçelerinde büyük hasara yol açtığını ve üreticilerin zor durumda kaldığını ifade etti.
Zirai Donun Ekonomiye Etkileri
Zirai don felaketi, yalnızca çiftçileri değil, tüm ülke ekonomisini de derinden etkileyen bir durumdur. Türkiye’nin farklı bölgelerindeki tarım ürünlerinde büyük kayıpların yaşanması, gıda üretiminde azalmaya, fiyatların artmasına ve dışa bağımlılığın artmasına neden olabilir.
Üreticiler, yaşadıkları büyük kayıpların ardından devletin hızlı bir şekilde müdahale etmesini ve gerekli destekleri sağlamasını bekliyor. Bu tür afetlere karşı daha hazırlıklı olabilmek adına, iklim değişikliği ve tarımda modern tekniklerin kullanımı büyük önem taşıyor. Ancak şu an için en büyük ihtiyaç, çiftçilerin geçimlerini sağlayabilmesi adına maddi ve teknik desteklerin bir an önce devreye girmesidir.
