Kemune: Asur İmparatorluğu’nun Kayıp Şehri Yeniden Gün Yüzüne Çıktı
Irak’ın Duhok bölgesinde, Musul Barajı’nın sularının çekilmesiyle, Asur İmparatorluğu’na ait 2.700 yıllık kayıp bir şehir olan Kemune, yeniden keşfedildi. 1980’lerde baraj inşaatı nedeniyle sular altında kalan bu antik yerleşim, kuraklık dönemlerinde kısa süreliğine ortaya çıksa da, 2022’de başlayan kapsamlı kazılar, şehrin sırlarını gün yüzüne çıkarmaya başladı.
Kemune: Asur’un Unutulmuş Başkenti
Kemune, MÖ 7. yüzyılda Asur İmparatorluğu’nun önemli bir idari ve dini merkezi olarak inşa edilmişti. Asur kralı II. Sargon döneminde (MÖ 721-704) kurulduğu ve Zakiku adıyla bilindiği düşünülüyor. Musul Barajı’nın sularının çekilmesiyle ortaya çıkan kalıntılar, şehrin bir zamanlar Dicle Nehri kıyısında stratejik bir konumda yer aldığını gösteriyor. Kazılarda bulunan 3.400 yıllık bir saray, 10 metre yüksekliğinde surlar ve bir dizi tapınak, şehrin ekonomik ve siyasi önemini ortaya koydu. Kazı ekibinin lideri, Freiburg Üniversitesi’nden Asurolog Prof. Dr. Ivana Puljiz, “Kemune, Asur’un kuzeydeki en büyük yerleşimlerinden biri olabilir. Bulduğumuz kil tabletler, şehrin idari yapısını ve ticaret ağlarını anlamamızı sağlıyor” dedi.
Kuraklığın Ortaya Çıkardığı Hazine
Kemune, 2018’de ilk kez fark edildi ve 2022’deki şiddetli kuraklık, kalıntıların büyük bir kısmını ortaya çıkararak kapsamlı kazılara olanak sağladı. Tübingen Üniversitesi’nden arkeolog Dr. Peter Pfälzner, “Kuraklık, iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerini gösteriyor, ancak aynı zamanda bize tarihin kapılarını açtı,” diyor. Ekip, suyun yeniden yükselmesini önlemek için kalıntıları korumak amacıyla acil koruma önlemleri aldı ve bazı yapılar plastik örtülerle kaplandı. Kazılar, dijital arkeoloji tekniklerini de içeriyor. Japonya’daki Ritsumeikan Üniversitesi’nden dijital arkeoloji uzmanı Dr. Masaki Fujihata, 3D tarama ve fotogrametri yöntemleriyle kalıntıların dijital modellerini oluşturduklarını belirtti.
Uzman Görüşleri: “Asur’un Kayıp Hikâyesi”
Kemune’nin keşfi, Asur İmparatorluğu’nun tarihini yeniden şekillendiriyor. Oxford Üniversitesi’nden Asur uzmanı Prof. Karen Radner, “Kemune, Asur İmparatorluğu’nun kuzeydeki etkisini anlamak için bir dönüm noktası. Tabletlerdeki yazılar, imparatorluğun son dönemlerinde ekonomik ve siyasi çalkantılar yaşadığını gösteriyor” dedi. Harvard Üniversitesi’nden arkeolog Prof. Jason Ur, bu keşfin sadece Asur tarihini değil, Mezopotamya’nın çevresel tarihini de aydınlattığını belirtti.
Bilimsel ve Kültürel Etki
Kazılar, Asur sanatına dair yeni bilgiler de sunuyor. Sarayın iç duvarlarında bulunan renkli freskler ve kabartmalar, Asur sanatının zarafetini yansıtıyor. Bulunan seramik kaplar ve mühürler, şehrin Anadolu, İran ve Levant ile ticaret yaptığını gösteriyor. Ayrıca, kemune’deki sel izleri, o dönemde iklim değişikliğinin toplulukları nasıl etkilediğini ortaya koyuyor.
Koruma Çalışmaları ve Gelecek Planları
Freiburg Üniversitesi ekibi, kazıların 2025’te devam edeceğini ve şehrin tarihine dair daha fazla bilgi edinileceğini umuyor. UNESCO, Kemune’yi Dünya Mirası Listesi’ne aday göstermek için bir çalışma başlattı. Ancak, Musul Barajı’ndaki su seviyesinin yeniden yükselmesi, kalıntıların korunmasını zorlaştırıyor. Prof. Puljiz, “Zamanla yarışıyoruz. Kalıntıları kurtarmak için daha fazla kaynağa ihtiyacımız var” diyerek uluslararası iş birliği gerektiğini vurguladı.
Kemune’nin Tarihî Önemi ve Gelecek Perspektifi
Kemune’nin yeniden ortaya çıkışı, Asur İmparatorluğu’nun görkemli geçmişini ve Mezopotamya’nın kültürel zenginliğini gözler önüne serdi. Bu keşif, iklim değişikliğinin arkeolojik alanlarda hem tehdit hem de fırsat sunduğunu hatırlatırken, Kemune’nin sırları çözülmeye devam ediyor ve tarihin derinliklerinden gelen mesajı günümüze taşıyor.
