Glutensiz beslenme bir moda mı, yoksa hayat kurtaran bir zorunluluk mu? Çölyak hastalığı sadece mideyi değil, tüm yaşamı etkileyebilen ciddi bir bağışıklık sistemi bozukluğu.
Çölyak nedir, neden olur, nasıl anlaşılır?
Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesiyle oluşan kronik bir hastalıktır. Vücut, gluteni yabancı bir tehdit gibi algılar ve ince bağırsak duvarına saldırır. Sonuç? Besin emilimi bozulur, bağırsaklar zarar görür ve birçok sağlık sorunu baş gösterir.
Her 100 kişiden 1’inde görüldüğü düşünülse de çoğu birey hastalığın farkında bile değildir. Çünkü çölyak, sadece karın ağrısı ya da ishalle kendini göstermez; demir eksikliği, cilt döküntüleri, kronik yorgunluk ve hatta depresyon gibi beklenmedik semptomlarla da ortaya çıkabilir.
“Süt içiyorum ama kemiklerim yine de zayıf.” Neden mi? Belki de çölyaksındır.
Çölyak hastalığında bağırsaklardaki villus denilen yapılar hasar gördüğü için kalsiyum gibi temel minerallerin emilimi zorlaşır. Bu da kemik erimesine ve gelişim bozukluklarına yol açabilir. Özellikle çocuklarda büyüme geriliği önemli bir işarettir.
Nasıl teşhis edilir?
Tanı koymak için kan testleriyle antikor düzeylerine bakılır. Ancak kesin teşhis için endoskopi ile ince bağırsaktan biyopsi alınması gerekebilir. Teşhis öncesi glutensiz diyete başlamak doğru değildir çünkü bu testlerin güvenilirliğini düşürebilir.
Tedavisi var mı?
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu glutensiz diyettir. Evet, ömür boyu. Buğday, arpa ve çavdardan tamamen uzak durmak şart. Glutensiz beslenmek ilk başta zor gibi görünse de doğru bilgi ve alışkanlıklarla hayat çok daha kolaylaşır. Bugün marketlerde glutensiz ürünler bulmak oldukça kolaylaştı. Ancak bu ürünlerin etiketlerini dikkatle okumak büyük önem taşıyor.
Çölyak sadece fiziksel değil, psikolojik etkiler de bırakabilir
Birçok çölyak hastası, sosyal hayatlarında da zorluk yaşıyor. Dışarda yemek yemek, davetlere katılmak, hatta seyahat etmek bile bazen stresli bir hale gelebiliyor. Bu nedenle hastalıkla baş etmeyi sadece diyetle sınırlı görmemek gerekiyor. Psikolojik destek, hasta destek grupları ve bilinçli çevre desteği iyileşme sürecini güçlendiriyor.
Sen de fark etmeden çölyak olabilir misin?
Sık sık karın ağrısı yaşıyor, kilo veremiyor, kansızlıkla uğraşıyor ya da nedenini bilmediğin yorgunluklar yaşıyorsan bir uzmana danışmakta fayda var. Unutma, erken teşhis hayat kalitesini artırır.
