Sağlıklı beslenmenin vazgeçilmezi olan sebze ve meyveler, yanlış yıkama ve bilinçsiz tüketimle sağlığı tehdit eden kimyasalların kaynağına dönüşebilir. Beslenme ve Diyet Uzmanı Hülya Yiğit, pestisitlere karşı alınması gereken önlemleri detaylarıyla açıkladı.
Pestisitler soframızda mı?
Sebze ve meyve tüketmek, sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biri. Ancak bu alışkanlık, görünmeyen bir tehdidi de beraberinde getiriyor: pestisit kalıntıları. Hülya Yiğit’in aktardığına göre, pestisitler tarım ürünlerini zararlılardan korumak için kullanılsa da, insan sağlığı üzerindeki etkileri oldukça ciddi. 2025’in başında Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen bazı tarım ürünlerinin sınırdan geri çevrilmesi, bu sorunun yalnızca ihracatı değil, bizim sofralarımızı da etkilediğini gösteriyor.
Çocuklar daha fazla risk altında
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, pestisitlere maruz kalmak; bağışıklık sistemi zayıflığı, hormonal bozukluklar ve hatta bazı kanser türleriyle ilişkilendiriliyor. Özellikle çocuklar ve ergenler bu kimyasallara karşı çok daha hassas. Yiğit, yapılan araştırmaların dikkat eksikliği ve davranışsal sorunlarla pestisitler arasında bağlantı kurduğuna dikkat çekiyor.
Peki, sebze meyve yemeyi bırakmalı mıyız? Tabii ki hayır.
Bu noktada asıl mesele, nasıl tükettiğimiz. Yiğit’e göre alınabilecek basit ama etkili önlemlerle pestisit riskini ciddi oranda azaltmak mümkün. İlk adım, sebze ve meyveleri karbonatlı suda bekletmek. Sonrasında iyice durulayıp sirkeli suda ayrı şekilde yıkamak önemli. Bu iki işlemi birleştirmek yerine sırasıyla ve dikkatlice uygulamak gerekiyor. Asidik ortamda bazı kimyasallar çözünüp yiyeceğin içine geçebileceğinden, yıkama sırası büyük önem taşıyor.
Bilinçli alışveriş, temiz beslenmenin anahtarı
Marketten veya pazardan alınan ürünler, yıkanmadan buzdolabına konulmamalı. Çünkü yüzeydeki kalıntılar, diğer gıdalara temasla bulaşabiliyor. Mümkünse mevsiminde, yerel ve organik ürünler tercih edilmeli. Gıda güvenliği belgelerine sahip, sertifikalı üreticiler öncelikli seçim olmalı.
Pestisit listeleri rehber olabilir
Çevresel Çalışma Grubu’nun (EWG) 2024 verilerine göre, çilek, ıspanak, kara lahana, üzüm ve elma gibi ürünler en fazla pestisit kalıntısı içerenler arasında yer alıyor. Buna karşılık, avokado, ananas, soğan ve havuç gibi ürünler en temiz kabul ediliyor. Bu listeler her ne kadar ABD verilerine dayansa da, dünya genelindeki eğilimleri yansıttığı için tüketiciler için önemli bir referans oluşturuyor.
Gerçekten sağlıklı beslenmek; sadece ne yediğimiz değil, nasıl üretildiği ve işlendiğiyle de ilgilidir.
