Prostat kanseri, erkeklerde en yaygın görülen kanser türlerinden biridir ve erken tanı, tedavi sürecinde hayati önem taşır. Mevcut testler, kanserin bazı türlerini gözden kaçırabiliyor ve yanlış pozitif sonuçlar verebiliyor. Ancak yeni geliştirilen testler, özellikle agresif tümörlerin daha yüksek oranda tespit edilmesini sağlıyor.
PSA Testi ve Sınırlamaları
Bugüne kadar prostat kanseri riskini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan test, kandaki prostat spesifik antijen (PSA) düzeyini ölçmektedir. Ancak bu test, bazen yanıltıcı sonuçlar verebiliyor veya agresif kanser vakalarını gözden kaçırabiliyor. Bu nedenle NHS, PSA testini sadece doktorun gerekli görmesi durumunda veya 50 yaş üzeri erkeklerin talebiyle uyguluyor.
Yeni Poligenik Risk Skoru Yöntemi
Araştırmacılar, PSA testine alternatif olarak geliştirdikleri yeni bir yöntem olan “poligenik risk skoru”nu kullanarak, prostat kanseriyle bağlantılı 130 genetik varyantı tükürük örnekleri üzerinden analiz ediyor. Bu yeni test, özellikle agresif tümörleri daha yüksek oranda tespit etmekte ve gereksiz taramaları azaltmaktadır.
Yeni Testle Daha Fazla Agresif Tümör Tespiti
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü ve The Royal Marsden NHS Vakfı iş birliğiyle yürütülen çalışmada, 55-69 yaş aralığındaki 6 bin 300 erkek incelendi. Bu kişilerin yüzde 12’si yüksek risk grubunda yer aldı ve MRI taramaları ile biyopsiye yönlendirildi. Taramalarda, prostat kanseri tespit edilen 187 erkekten 103’ünde kanserin yüksek riskli olduğu belirlendi. Bu kişilerin 118’inde, PSA düzeyi “normal” kabul edilen sınırın altında olmasına rağmen kanser tespit edilebildi.
Ulusal Tarama Programı İçin Umut
Yeni testin, agresif tümörleri daha doğru tespit etmesi ve yanlış pozitif oranlarını azaltması, PSA testine göre daha avantajlı olduğu belirtiliyor. Ayrıca, MRI taramalarıyla gözden kaçan bazı kanserler de bu yeni test sayesinde tespit edilebiliyor. Bu yöntem, erken teşhis sayesinde NHS’ye yıllık yaklaşık 500 milyon sterlin tasarruf sağlayabilir.
Erken Teşhiste Çığır Açma Potansiyeli
Londra Kanser Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Dr. Ros Eeles, bu basit ve düşük maliyetli testin, genetik yapısı nedeniyle daha yüksek risk taşıyan bireyleri tespit ederek prostat kanserinde erken teşhis sürecine çığır açabileceğini belirtti. Prostate Cancer UK yetkilileri, testin farklı etnik gruplar üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yeni bir karşılaştırmalı çalışma başlattı.
Ulusal Tarama İçin Daha Fazla Veriye İhtiyaç Var
Ancak uzmanlar, yeni testin umut verici olmasına rağmen, İngiltere’de ulusal bir prostat kanseri tarama programı başlatılması için henüz yeterli veriye sahip olunmadığını belirtiyor. Bristol Üniversitesi’nden Prof. Jenny Donovan, “Ulusal Tarama Komitesi’nin kriteri, taramanın yararının zararından fazla olmasıdır. Şu an bu dengeyi sağlayacak veriye sahip değiliz” şeklinde açıklama yaptı.
Her yıl İngiltere’de yaklaşık 55.000 kişiye prostat kanseri tanısı konulmakta ve bu hastalığa bağlı olarak 12.000 ölüm yaşanmaktadır. Yeni test, bu ölümleri azaltma ve daha etkili erken tanı sağlama potansiyeline sahip.
