Kendine güvenin sağlıklı bir dozda olması, hem ruhsal dengeyi hem yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor. Psikolog Merve Umay Candaş Demir’e göre özgüven, doğuştan gelmekten çok, zamanla öğrenilen ve geliştirilen bir beceri.
Özgüven nedir, nerede başlar?
Kendimizi nasıl algıladığımız, hayata karşı nasıl durduğumuzu belirliyor. Özgüven de tam bu noktada devreye giriyor. Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, özgüvenin “kişinin kendi değerini bilmesi, yeteneklerine inanması ve zorluklara karşı direnç gösterebilme kapasitesi” olduğunu vurguluyor. Ancak bu güvenin sağlıklı olması, ne şişirme ne de küçümseyici bir öz-değerlendirme gerektiriyor. Kısacası: Ne çok yüksekte uçmalı, ne de yerle bir olmalı.
Azı karar mı? Pek değil. Çoğu zarar mı? Bazen evet.
Düşük özgüven bizi içe kapanmaya, sosyal kaygıya, ertelemeye ve onay bağımlılığına itebiliyor. Öte yandan aşırı özgüven, empati eksikliği ve kibirli tutumlarla insan ilişkilerini zedeleyebiliyor. Demir’e göre ikisi de yaşam kalitesini düşürüyor. Denge şart.
Bu denge nasıl sağlanır?
Demir, özgüvenin çocuklukta şekillenmeye başladığını söylüyor. Ancak iyi haber şu: Geliştirilebilir! Örneğin; küçük başarılar elde etmek, büyük hedefler yerine ulaşılabilir adımlarla ilerlemek ve hata yapmaktan korkmamak bu yolculuğun yapı taşları. Hatalar? Aslında birer öğretmen. Kendimize “Buradan ne öğrenebilirim?” sorusunu sorabildiğimizde dönüşüm başlıyor.
İç sesinizi yeniden tanıyın
“Yeterince iyi değilim” gibi iç sesler, özgüveni aşındırırken; “Bu bir öğrenme süreci, elimden gelenin en iyisini yapıyorum” gibi olumlu iç konuşmalar, zihinsel yapımızı güçlendiriyor. Bilişsel davranışçı terapi ve nöroplastisite çalışmaları da bu dönüşümün bilimsel altyapısını sunuyor. Beynimiz esnek; onu nasıl şekillendirdiğimiz, nasıl hissettiğimizi belirliyor.
Vücut dili bile destek sağlıyor
Dik durmak, geniş hareketlerle konuşmak sadece başkalarını değil, kendimizi de etkiliyor. Araştırmalar bu ‘güç pozları’nın stres seviyesini düşürerek içsel gücü artırdığını gösteriyor.
Yeniye adım atmak şart
Öğrenilmiş çaresizlikten kurtulmak ve özgüveni artırmak için yeni ortamlara girmek, sorumluluk almak ve konfor alanından çıkmak gerekiyor. Kendi geçmiş gelişimini kıyaslamak da sağlıklı bir kıstas sunuyor. Başkalarıyla yarışmak yerine, kendi ilerleyişimizi alkışlamak daha faydalı.
Unutmayın: Özgüven bir kas gibi, çalıştırdıkça gelişiyor!
