Son yıllarda ailelerin tek çocuk tercihinde ciddi bir artış var. Fakat bu tercihin çocukların psikolojik ve sosyal gelişimi üzerindeki etkileri tartışma konusu olmaya devam ediyor. Tek çocuklarla ilgili toplumda yaygın olan bazı algılar bilimsel verilerle kısmen örtüşürken, bazıları ise abartılı olabilir.
Tek çocuklarda daha sık görülen davranışlar neler?
Kardeşsiz büyüyen çocuklar, evde ilgi odağı olduklarından dolayı bazı davranış kalıplarını daha sık sergileyebiliyor. Uzmanlara göre bu çocuklarda şu özellikler daha yaygın görülüyor:
-
İçe kapanıklık: Paylaşım ortamının eksikliği, yalnızlık hissini tetikleyebiliyor.
-
Benmerkezci davranışlar: Dikkatin sürekli onlar üzerinde olması, empati gelişimini olumsuz etkileyebiliyor.
-
Aile baskısına duyarlılık: Tek umut olmaktan kaynaklı, çocuk üzerindeki beklenti yükü yüksek olabiliyor.
-
Erken olgunlaşma: Yetişkinlerle fazla vakit geçirmek, çocuğun yaşıtları gibi değil, büyükler gibi düşünmesine neden olabiliyor.
Bu bir hastalık mı?
Uzmanlar, halk arasında “tek çocuk hastalığı” olarak bilinen durumun aslında bir hastalık değil, bazı psikolojik özelliklerin bir arada görülebileceği bir davranış örüntüsü olduğunu söylüyor. Yani klinik bir tanı değil, gözleme dayalı bir kavramsallaştırma.
Bilimsel araştırmalar ne diyor?
Çin’deki “tek çocuk politikası” döneminde yapılan araştırmalar, bu çocukların akademik anlamda güçlü olduklarını, ancak paylaşım ve sosyal etkileşim konularında zorlandıklarını gösterdi.
Amerikan Psikoloji Derneği’nin verileri de benzer: Tek çocukların öz güveni ve bağımsızlığı yüksek, ama grup içinde esnek hareket etme becerileri daha düşük olabiliyor.
Ne yapılabilir?
Tek çocuk sahibi olan ailelerin, çocuklarını sosyal ortamlara daha fazla dâhil etmeleri, onları yaşıtlarıyla zaman geçirmeye teşvik etmeleri öneriliyor. Ayrıca aile içi iletişimde duygusal yük bindirmeden destekleyici bir denge kurulması da önemli.
