Makat Çatlağı (Anal Fissür): Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Makat çatlağı ya da tıbbi adıyla anal fissür, anüs bölgesinde meydana gelen yırtık ya da çatlaklardır. Boşaltım sisteminin en sık karşılaşılan problemlerinden biri olan bu rahatsızlık, her yaştan ve cinsiyetten bireyde görülebilir. Genellikle kabızlıkla ilişkilendirilse de, farklı nedenlerle de ortaya çıkabilir.
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Vafi Atalay, anal fissürün en sık görülen belirtisinin, dışkılama sonrası hissedilen cam kesiği gibi keskin bir ağrı olduğunu belirtiyor. Bu ağrıya ek olarak makatta kaşıntı, çatlak görünümü ve dışkılama sonrası kanama da sıkça görülen şikâyetler arasında yer alıyor.
Makat Çatlağının Oluşma Nedenleri Nelerdir?
Makat çatlağının temel nedeni, makattaki kasların aşırı kasılmasıdır. Kabızlık nedeniyle zorlayıcı dışkılamalar sırasında anüs mukozasında yırtılmalar oluşabilir. Bununla birlikte; uzun süre oturmak, doğum travmaları, ağır kaldırmak veya bağırsak hastalıkları da makat bölgesini tahriş ederek çatlaklara yol açabilir.
Prof. Dr. Atalay, kabızlık olmasa bile bu tür faktörlerin anal fissüre neden olabileceğini ve birçok vakanın doğal yöntemlerle iyileşebildiğini ifade ediyor. Ancak bazı inatçı durumlarda botoks ya da cerrahi müdahalelere başvurmak gerekebiliyor.
Kısır Döngü: Spazm – Çatlak – Daha Fazla Spazm
Makat çatlağında sık karşılaşılan bir durum da kas spazmlarıdır. Anüs bölgesindeki kaslar çatlak oluştuğunda refleks olarak kasılır ve bu kasılmalar, bölgeye giden kan akışını azaltarak yaranın iyileşmesini engeller. Böylece bir kısır döngü oluşur: çatlak spazmı artırır, spazm iyileşmeyi engeller ve sorun kronikleşir.
Cerrahiye Gerek Kalmadan İyileşmek Mümkün mü?
Evet, çoğu hasta cerrahi müdahaleye gerek kalmadan iyileşebilir. Prof. Dr. Atalay’a göre hastaların yüzde 60’tan fazlası; sıcak su oturma banyoları, lif açısından zengin bir beslenme düzeni ve kas spazmını çözen kremler sayesinde tamamen iyileşebiliyor.
Ancak yaşam tarzı değişikliklerine ve ilaç tedavilerine rağmen iyileşmeyen vakalarda, makat kasını gevşetmeye yönelik cerrahi işlemler gündeme geliyor. Bu işlemler genellikle kısa sürüyor ve hasta aynı gün taburcu olabiliyor.
Ameliyat Yerine Botoks da Bir Seçenek
Cerrahiye sıcak bakmayan ya da makat kası hasarı bulunan hastalar için botoks enjeksiyonu da etkili bir alternatif. Bu yöntemde makata uygulanan botoks, kaslarda geçici felç etkisi yaratır ve spazmlar ortadan kalkar. Böylece yaranın iyileşmesi kolaylaşır. Botoks tedavisinin kalıcı başarı oranı cerrahi kadar yüksek olmasa da, uygun hastalarda oldukça işe yarar bir seçenektir.
Evde Uygulanabilecek Doğal Yöntemler
Sıcak suya oturma banyosu: Sabah ve akşam 15 dakikalık sıcak su banyoları ağrıyı azaltır ve iyileşmeyi hızlandırır.
Kabızlıktan korunma: Lifli beslenme, probiyotik desteği ve bol su tüketimi dışkıyı yumuşatır.
Tuvalet alışkanlıkları: Uzun süre ıkınmaktan ve tuvaleti ertelemekten kaçının.
Hijyen: Yumuşak tuvalet kâğıtları kullanın ve bölgeyi ılık suyla temizleyin.
Fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz bağırsak hareketlerini destekler.
